نوزاد نارس به نوزادی گفته می‌شود که با وزن کمتر از 2500 گرم به دنیا آمده باشد. در بیشتر موارد وزن کم هنگام تولد، به دلیل نارسی (یعنی سن حاملگی کمتر از 37 هفته بارداری) است. البته این امکان نیز وجود دارد که به دلایل مشکلات بارداری نوزاد ترم (رسیده) نیز با وزن کم به دنیا بیاید که به آن تاخیر رشد داخل رحمی گفته می‌شود. در مطلب پیش درباره درمان و راهکارهایی برای پیشگیری از تولد نوزاد نارس توضیحاتی آورده شد، در ادامه توضیحات بیشتری آمده است:
معلولیت های نوزادان نارس
اگر نوزاد هنگام تولد بسیار نارس است (پیش از هفته 26 بارداری به دنیا آمده) یا وزنش بسیار کم است (800 گرم یا کمتر) بیشتر ممکن است دچار معلولیت شدید شود. در مورد نوزادان بسیار نارس یا با وزن بسیار کم، این معلولیت ها ممکن است رخ دهد: معلولیت ذهنی، فلج مغزی، نابینایی، ناشنوایی.
نوزادان نارسی که با وزن بالای 2500 گرم متولد می شوند، فقط در معرض خطر اندک معلولیت های رشدی هستند.
پس از ترخیص از بیمارستان
این نوزادان در مقایسه با نوزادان رسیده و ترم، تعداد دفعات بیداری بیشتری دارند و این موضوع نگران کننده نیست و مادران برای تغذیه آنها باید وقت بیشتری بگذارند. نوزادان نارس بیشتر از نوزادان هم سن و سال خود، بیمار می شوند. بنابراین باید بیشتر مراقبت شوند. خانواده ها بهتر است برای معاینات دوره ای و واکسیناسیون منظم با مراکز بهداشتی یا پزشک در ارتباط منظم باشند.
هنگامی که نوزاد نارس را به خانه می برید، از این که نوزادتان در دوره های کوتاه تر از انتظار شما می خوابد، ناراحت نشوید. نوزادان نارس نسبت به نوزادان رسیده اغلب جز دو ره های کوتاهی بیدار نیستند، اما دفعات بیدار شدنشان از نوزادان دیگر بیشتر است. چنین نوزادانی را روی شکم نخوابانید. نشانگان مرگ ناگهانی نوزاد در حالت خوابیده به پشت کاهش می یابد.
هدف از تغذیه، فراهم کردن کالری، مایع و مواد غذایی کافی برای رشد مناسب نوزاد است. در مورد نوزادان نارس، هدف آن است که رشد نوزاد با همان روند داخل رحمی ادامه یابد.
میزان رشد جنین داخل رحم در طول دوران بارداری بتدریج زیاد می شود و از هفته 37 بارداری، وزن گیری روزانه به حداکثر خود یعنی حدود 35 گرم در روز می رسد. در این دوران، همچنین توانایی های تکاملی برای مکیدن، بلعیدن، هضم و جذب مواد غذایی بتدریج به وجود می آید. در نوزادان نارس، رفلکس مکیدن از ابتدای محدوده قابلیت زنده ماندن (23 هفته) و حتی پیش از آن وجود دارد، اما هماهنگی بین مکیدن و بلعیدن تقریبا در 34 هفتگی برقرار می شود.
تکامل این هماهنگی تا حد زیادی به سن داخل رحمی بستگی دارد. البته در برخی از نوزادان این هماهنگی در کمتر از 32 هفتگی کامل می شود. نیاز به پروتئین در نوزادان نارس بیش از نوزادان ترم است.
هضم و جذب چربی در نوزادان نارس کامل نیست و نیاز به سدیم، کلسیم، فسفر، آهن و برخی ویتامین ها در نوزادان نارس بیشتر است. ترکیب شیر مادری که نوزاد نارس به دنیا آورده است با شیر مادر نوزاد رسیده تفاوت دارد. به طوری که شیر مادر نوزاد نارس تا حدود زیادی نیازهای تغذیه ای این نوزادان را تأمین می کند.
در شیر مادر نوزاد نارس، مقدار نیتروژن، پروتئین، اسیدهای چرب، اسیدهای چرب غیراشباع شده با زنجیره بلند، سدیم، کلر، منیزیم و آهن بیشتر است. بهترین تغذیه برای نوزاد نارس، شیر مادر است. عوامل رشد و اجزای سلولی سیستم ایمنی موجود در شیر مادر نوزاد نارس از شیر مادر نوزاد رسیده بیشتر است.
سیستم ایمنی (روده ای ـ پستانی) مکانیسمی است که از طریق آن، شیرخواری که شیرمادر می خورد قسمتی از قدرت دفاعی مادر را کسب می کند. تماس پوست نوزاد با پوست مادر، غلظت پادتن های تکامل سیستم عصبی در شیر مادر را تحت تاثیر قرار می دهد که باعث افزایش ضریب هوشی نوزادان می شود. تغذیه با شیر مادر ارتباط عاطفی مادر و شیرخوار را که در نوزادان کم وزن در معرض خطر است، بهبود می بخشد.
شیر مادر دمای مناسب دارد و همیشه در دسترس است. با وجود فواید فراوان بالقوه ای که در تغذیه نوزاد نارس با شیر مادر وجود دارد، (بویژه نوزادان باوزن تولد کمتر از 1500 گرم) ممکن است گاهی شیر مادر تمام نیازهای غذایی نوزاد را فراهم نکند. بنابراین لازم است از مغذی کننده های شیر مادر در تغذیه نوزادان استفاده کرد.
حدود 8 تا 10 درصد نوزادان متولدشده، نارس هستند یعنی قبل از هفته 37 بارداری متولد می شوند. با توجه به این که بسیاری از این نوزادان پیش از این که آمادگی کامل برای زندگی خارج رحمی پیدا کنند متولد می شوند، دچار مشکلاتی خواهند شد و به همین سبب به توجه خاص پزشکی و کمک فوری بعد از زایمان احتیاج دارند.
