سلامت نوزاد نارس، موارد مهم

برنامه پيگيري نوزادان پرخطر بايد از اصول هر NICU باشد. بهتر است همان پزشك مسئول مراقبت و درمان نوزاد در طول بستري پيگيري نوزاد را (حداقل براي چند ماه) انجام داده و در صورت لزوم با ساير پزشكان (اعصاب، تكامل و …) مشاوره نمايد، اين امر باعث اطمينان خاطر بيشتر خانواده مي‌گردد.

نوزاد نارس

با توجه به گستره پيگيري نوزادان پرخطر، اگر چه برخي نوزادان بستري در NICU را پرخطر تلقي نموده و توصيه بر پيگيري آنان مي‌نمايند ولي با رعايت مشكلات خانواده و هزينه‌هاي اجتناب‌ناپذير، محدوده نوزادان پرخطر كه بايد پيگيري شوند به: نوزادان با وزن تولد كمتر از 1500 گرم، سن حاملگي كمتر از 32 هفته، نوزادان با سابقه PPHN , MAS , Sepsis و فتق ديافراگم محدود گرديده است و لذا توصيه مي‌گردد در خلاصه پرونده تمامي نوزادان بستري در بخش NICU موارد ذيل حتما قيد گردد،

1- تاريخ تولد، وزن تولد، سن حاملگي، آپگار، نكات مهم دوره بارداري و زايمان
2- مدت بستري، شدت بيماري تنفسي، نوع و مدت تهويه مكانيكي، علائم عصبي مهم، جراحي

3- واكسيناسيون، مشكلات باقيمانده، داروهاي مصرفي بعد از ترخيص، نياز به فيزيوتراپي، كاردرماني گفتاردرماني و تجهيزات مورد نياز در خانه اما حداقل مورد نيازبراي ارزيابي باليني در پيگيري نوزادان پرخطر ارزيابي رشد و تكامل عصبي – حسي در 2 سال اول مي‌باشد.

الف) تغذيه:

در زمان پيگيري نوزادان پرخطر، ميزان تغذيه بايد دقيقا بررسي شود و با توجه به سابقه نوزاد و مشكلات فعلي، رشد مورد انتظار تعيين گردد، رشد مناسب علامت سلامت نوزاد ( شيرخوار ) بوده و اختلال در رشد بيانگر وجود مشكلات تغذيه‌اي، تغذيه ناكافي، بيماري مزمن و يا اشكالات اجتماعي احساسي خانواده است و لذا بايد توجه ويژه در مورد تغذيه و مقدار كالري دريافتي صورت گيرد .

مهم‌ترين مشكل تغذيه‌اي نوزادان پرخطر به دليل تاخير در شروع تغذيه دهاني با توجه به اقدامات تهاجمي (لوله تراشه و معده، ساكشن كردن) و بيماري‌هاي نوزاد (GERD, CLD) مي‌باشد كه در اين شرايط استفاده از مكيدن غير تغذيه اي (NON NUTRITIVE SUCKING ) اهميت ويژه اي براي تغذيه نوزاد در آينده دارد .

ب) معاينه چشم از نظر رتينو پاتي‌ پرمچوريتي(ROP)
1– تمامي نوزادان نارس با وزن تولد كمتر از 1500 گرم، سن حاملگي كمتر از 28 هفته و يا وزن تولد كمتر از 2000 گرم با مشكلات مهم، بايد از نظر ROP بررسي شوند.
2 – زمان اولين معاينه چشم از نظر ROP بين 6-4 هفته بعد از تولد و يا سن حاملگي 33-31 هفته (هركدام ديرتر باشد) پيشنهاد مي‌گردد.
3- انجام معاينات بعدي بر اساس نظر چشم پزشك مي‌باشد .

4- چنانچه بهردليلي فقط امكان يك بار معاينه چشم از نظر ROP وجود دارد بهتر است در سن 9-7 هفته بعد از تولد صورت گيرد .

ج) سنجش شنوائي:

خطر كاهش و از دست دادن شنوائي در نوزادان پرخطر بدليل هيپوكسي، زردي، عفونت، فشار خون متغير، صداي محيط و داروهاي مصرفي (به‌خصوص آمينوگليكوزايد و لازيكس) در نوزادان بستري در بخش NICU وجود دارد، در يك مطالعه نشان داده شده كه 3-1 درصد نوزادان نارس دچار از دست دادن شنوائي گرديده‌اند و لذا سنجش شنوائي براي تمامي نوزادان بستري در NICU توصيه گردد، زمان انجام اين مهم قبل از ترخيص نوزاد از NICU و يا حداكثر تا 3 ماهگي پيشنهاد مي‌شود. مطالعات متعدد نشان داده است كه نوزادان با كاهش متوسط تا شديد شنوائي در خطر دير حرف زدن مي‌باشند.

د- علائم اوليه معلوليت:

بسياري از مشكلات نوزادان بر اساس شرح حال، مراقبت دوره بارداري، نوع و كيفيت زايمان و معاينه باليني نوزاد قابل تشخيص و پيش آگهي شدت معلوليت در آنها امكان پذير است، به طور كلي حداقل بر اساس شرايط دوره نوزادي و شيرخواري علائم اوليه مهم معلوليت شديد را مي‌توان به شرح ذيل خلاصه نمود؛

 ناهنجاري مهم كه مانع فعاليت كمي و كيفي متناسب با سن باشد.

 تنفس وابسته به اكسيژن (تهويه مكانيكي)
تغذيه با لوله و يا سرم (TPN )
رشد وزن يا قد كمتر از 3 استاندارد متوسط براي سن نوزاد ( شيرخوار )
كوري يا ديد بسيار ضعيف
تشنج‌هاي مكرر عليرغم درمان
اختلال شنوائي عليرغم درمان
عدم كنترل سر، تاخير در نشستن و ايستادن
عدم توانائي صحبت كردن
نياز به دياليز
عدم توانائي تغذيه با دست
كاهش قدرت تشخيص و ذهني (I.Q )
هيدروسفال
انواع شديدCEREBRAL PALSY

در صورت وجود هر يك از علائم فوق، طبيعي است كه نوزاد ( شيرخوار ) داراي معلوليت مهم بوده كه مسئوليت پيگيري اين گروه از نوزادان پرخطر در قالب يك تيم پزشكي ( پزشك معالج، مدد كاري، كاردرماني، فيزيوتراپي و پزشكان فوق تخصص مربوط ) مي‌باشد.

لازم به ذكر است كه اغلب مشكلات عصبي در سال اول زندگي از بين مي‌روند و در سال دوم عوامل محيطي مانند تحصيلات والدين و طبقه اجتماعي نقش اساسي خود را در تكامل كودك نشان مي‌دهند، در سال سوم توانائي حرف زدن، در 4 سالگي اختلالات رفتاري و در سن مدرسه مشكلات يادگيري، بينائي و … قابل ارزيابي بوده كه اين موارد بيشتر احتياج به پيگيري روانشناسي دارند تا پزشكي.

بطور كلي توانائي فعاليت كودك در هر سن مهم تر از تشخيص بيماريهاي عصبي و يا ضريب هوشي (I.Q) اوست، اختلال عصبي – تكاملي به كودكي اطلاق مي‌شود كه داراي ناهنجاري مهم يا ضريب هوشي كمتر از 70 و يا هر دو را داشته باشد.