راهنمای مراقبت‌های پیش از بارداری
در صورتي كه خانمي تمایل به بارداری دارد جهت بررسي سلامت خود باید سه ماه قبل از اقدام به بارداری به پزشک یا ماما مراجعه کرده تا اقدامات مورد نیاز انجام شود:
تشکیل پرونده پیش از بارداری
در ابتدا پزشک یا ماما طی یک گفتگو، اطلاعاتی را از شما می‌گیرد و پرونده تشكيل می‌دهد.
این اطلاعات شامل این موارد است:
شرح حال و مشخصات، وضعيت سلامت، وضعيت خونریزی قاعدگي، روش پيشگيری از بارداری، سابقه‌ی ابتلا به بيماری جنسی، سابقه رفتارهای پرخطر در زن و یا همسر، سابقه بيماری زمينه‌ای (دیابت، فشار خون بالا، صرع، سل، بیماری‌های كليوی، آسم، بیماری قلبي و غیره)، بیماری تیروئید، سابقه‌ی بيماری ژنتيک در خانواده، نسبت خویشاوندی با همسر، سابقه‌ی بيماریهای رواني در زن یا همسر، همسر آزاری، مصرف دارو و حساسيت دارویي، تماس با مواد شيميایي و عفوني، وضعيت تغذیه و سابقه بارداری‌ها و زایمان‌های قبلي.
عوامل خطرزای پیش از حاملگی
فاکتورهای خطر زایمان زودرس توسط پزشک یا ماما بررسي می‌شود تا بتوان مداخله لازم را قبل از بارداری انجام داد. عوامل خطرزا شامل:
فاكتورهای خطر همسرآزاری و اعتياد: سابقه همسرآزاری (هر رفتار خشن وابسته به جنسيت است كه موجب آسيب شده یا با احتمال آسيب جسمي، رواني و یا رنجش زن همراه است. چنين رفتاری مي‌تواند با تهدید، اجبار یا سلب مطلق آزادی و اختیار صورت گرفته و در جمع یا خفا رخ دهد)، مشکلات زناشویي، مصرف مواد مخدر توسط همسر، افسردگي در فرد و یا همسر.
اختلالات رواني: (نيازمند مشاوره با روانپزشک)
علائم خطر فوری: فکر یا اقدام به خودكشي، تحریک‌پذیری و پرخاشگری شدید، فرار از منزل، امتناع از خوردن، پرفعاليتي، توهم و هذیان با زمینه‌ی آسيب‌رساندن به خود و دیگران
علائم در معرض خطر: روحيه‌ی افسرده، انرژی كم، كم‌حوصلگي، عصبانيت، بي‌قراری، اختلال در خواب و اشتها (پرخوابي، كم‌خوابي، پراشتهایي، كم‌اشتهایي)، توهم و هذیان با زمینه‌ی غير آسيب‌رسان به خود و دیگران
فاكتورهای خطر بيماری رواني شدید: سابقه افسردگي شدید و بیماری روانی در فاميل و فرد، حوادث ناگوار متعدد اخير و نارضایتي زناشویي
فاكتورهای خطر بيماری رواني خفيف: مشکلات زناشویي، حوادث ناگوار زندگي (مرگ عزیزان، مشکلات مالي)، حاملگي زیر 18 سال، سابقه‌ی قبلي بيماری رواني خفيف
معاینه‌های مورد نیاز پیش از بارداری
ماما یا پزشک به معاينه کلی شما از سر تا پا می‌پردازد، شامل: كنترل علائم حياتي، اندازه‌گيری وزن و قد و تعيين توده بدنی (BMI)، معاینه‌ی كامل فيزیکي شامل بررسي سفیدی چشم از نظر زردی و داخل پلک چشم از نظر كم‌خوني، بررسي پوست از نظر بیماری‌های پوستی، لمس قوام و اندازه‌ی غده تيروئيد، معاینه‌ی قلب و ریه از نظر وجود بیماری‌های قلبی و تنفسی، معاینه‌ی پستان‌ها از نظر قوام، ظاهر، وجود توده و خروج هر نوع ترشح از پستان در خانم‌های بالای 25 سال، لمس شکم از نظر بررسي اندازه‌ی كبد و طحال و بررسي شکم از نظر وجود جای زخم و توده، بررسي اندام‌های تحتاني از نظر وجود ورم و ناهنجاری اسکلتي
معاینه لگن و واژن: وضعيت ظاهری لگن از نظر تغيير شکل‌های محسوس مانند نرمی استخوان، فلج بودن و یا انحراف ستون فقرات بررسي مي‌شود. معاینه‌ی واژینال به منظور بررسي عفونت، توده، وضعيت رحم و ضمائم آن، وضعيت ناحيه تناسلي از نظر هرپس و یا سایر ضایعات انجام مي‌‌گیرد.
آزمایش‌های مورد نیاز پیش از بارداری
ماما یا پزشک در اولین ویزیت، آزمايش‌های مورد نیاز قبل بارداری را درخواست می‌دهد که شامل:شمارش كامل سلول‌های خون، گروه خون، ارهاش (Rh)، قند خون ناشتا، كشت ادرار، هپاتیت (HBSAg)، هورمون‌های تیروئید (TSH) و تيتراژ آنتي‌بادی ضد سرخجه و آنتي‌بادی آبله مرغان در كساني كه واكسينه نشده‌اند. در صورت وجود یا سابقه‌ی رفتارهای پرخطر در خانم یا همسرش تست ایدز (HIV)، سیفلیس (VDRL) انجام و فرد به مركز مشاوره بيماریهای رفتاری ارجاع داده می‌شود. پاپ اسمير نيز لازم است قبل از بارداری طبق دستورالعمل انجام گیرد.
نكته: در صورتي كه یک مادر باردار در شرایط پرخطر (سيگاری، مبتلا به بيماریهای مزمن ریوی قلبي و سابقه استفاده از كورتيکو استروئيدها در طي سه هفته گذشته و شاغل در بيمارستان، بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان، مهد كودک و مدارس) است و واكسن آبله مرغان در دسترس می‌باشد، واكسن تزریق شود.
آموزش‌های قبل از حاملگی
هم‌چنین ماما یا پزشک آموزش‌هایی را برای آمادگی بارداری سالم به شما می‌دهد، شامل: ثبت تاریخ شروع سيکل‌های قاعدگي بسيار مهم است و باید به مادر یادآوری شود. تغذیه‌ی صحيح برای رسيدن به وزن ایده‌آل، بهداشت فردی، رواني و جنسي، بهداشت دهان و دندان، بهداشت محيط كار، مصرف دارو، منع استعمال دخانيات به مادر آموزش داده می‌شود.
تجویز مکمل پیش از حاملگی
پزشک یا ماما مصرف مكمل‌های ضروری را برای شما آغاز می‌کند. مصرف روزانه 400 ميکروگرم اسيد فوليک ترجيحاً سه ماه قبل از بارداری توصيه مي‌شود.
واکسیناسیون پیش از بارداری
پزشک از ايمنی بدن شما مطمئن و در صورت نیاز واکسن‌هایی را توصیه می‌کند، شامل:
واكسن توأم که با توجه به جدول واكسيناسيون تزریق می‌شود.
واكسن سرخجه که در صورت تيتراژ منفي آنتي‌بادی ضد سرخجه تزریق می‌شود. بهتر است در زمان قاعدگي فرد واكسينه شود و تا یک ماه بعد از آن باردار نشود اما در صورت بارداری نياز به ختم بارداری نمی‌باشد.
واكسن هپاتيت نيز در صورت منفي بودن HBSAg تزریق می‌شود.
